Skip to main content

De zomervakantie is voor bijna alle regio’s al begonnen. Alle scholen gaan even dicht en alle kinderen gaan genieten van hun vrije tijd en het mooie weer. De groep achters gaan naar de middelbare school en de groep zeveners gaan naar groep acht. Een spannende komt hen tegemoet. De meeste ouders willen natuurlijk dat hun kind de best mogelijke resultaten behaald. Dat kan best stressvol zijn voor een kind.

Het laatste jaar van de basisschool

Groep acht is een belangrijk jaar in de schooltijd van uw kind. Het is het laatste jaar van de basisschool, waarin alle stof van de jaren ervoor nog even herhaald wordt. Het jaar waarin de kinderen op kamp gaan, waarin alles gericht is op de overgang naar de middelbare school. Het jaar van de eindtoets. Dus ook het jaar waarin uw kind zijn of haar schooladvies krijgt.

Het schooladvies

Middelbare scholen baseren de toelating van leerlingen op het schooladvies[1].  Het schooladvies geeft aan welk type voortgezet onderwijs het beste past bij de leerling. Daarbij wordt gekeken naar:

  • de aanleg en talenten van een leerling
  • de leerprestaties
  • de ontwikkeling tijdens de gehele basisschoolperiode
  • de concentratie, motivatie en doorzettingsvermogen van een leerling

De Eindtoets

Maar je hebt natuurlijk ook de eindtoets. Het is verplicht voor scholen in het reguliere basisonderwijs om een eindtoets af te nemen[2]. Scholen hebben een keuze uit vijf eindtoetsen:

Waarom een eindtoets?

Om te zien welk niveau leerlingen hebben op het gebied van taal en rekenen. De doelen van een eindtoets:

  • Het laat zien welk type vervolgonderwijs past bij de leerling, als aanvulling op het schooladvies
  • Het geeft inzicht in de leerresultaten van een basisschool

De eindtoets is overigens geen examen; leerlingen kunnen niet zakken of slagen.

Schooladvies vs Eindtoets

Op dit moment is de deadline voor het geven van een schooladvies 1 maart. De eindtoets vindt plaats in eind april/begin mei. Wanneer een leerling hoger scoort dan het advies, kan dat leiden tot een bijstelling van het schooladvies. Dit kan alleen naar boven, ook als het gaat om een “half schoolniveau”. Een voorbeeld: Lola krijgt van de leraar een havo advies. Stel Lola doet haar eindtoets heel goed en scoort op vwo niveau, dan kan de leraar het advies bijstellen tot havo/vwo. Zo kan Lola toch misschien vwo gaan doen op de middelbare school. De school is verplicht om de ouders te betrekken bij haar overwegingen wat betreft het schooladvies. De overheid moet ervoor zorgen dat het schooladvies degelijk en eerlijk is. Jarenlang is er al discussie over de eindtoets en de invloed daarvan op het schooladvies. Wat moet nou de leidraad zijn? Wie of wat weet beter op welk niveau een kind beter terecht komt?

Eindtoets eerder in het jaar

Onlangs is er een artikel[3] verschenen over dit onderwerp, of laten wij zeggen artikelen. Bijna alle dagbladen en kranten hebben het erover. De ministerraad deed een eindevaluatie van de Wet eindtoetsing, die in schooljaar 2014-2015 is ingegaan[4]. Sindsdien is het advies van de leraar leidend voor de toelating tot de middelbare school. Dat is voornamelijk ook de reden dat de eindtoets na het advies van de leraar plaatsvindt. Minister Slob stelde in de evaluatie voor om de eindtoets eerder af te nemen, namelijk in begin maart. Zo is er volgens hem minder kansenongelijkheid. Door de ruimte en tijd tussen het advies van de leraar en de cito toets gaan ouders hun kinderen vaak bijscholen om hem of haar tot een hoger niveau te stijgen. Dit zou oneerlijk zijn voor de lager opgeleide ouders die extra toetstraining simpelweg niet kunnen veroorloven.

De eindtoets werd in schooljaar 2014-2015 verplaatst zodat het leerjaar in groep 8 beter besteed kon worden. Daarnaast zou de prestatiedruk en spanning rond het toetsmoment verdwijnen. Het kabinet vond het oordeel van de docent voldoende voor een geschikt schooladvies.

Cijfers van de Onderwijsinspectie lieten echter zien dat een groot deel (⅓) van de schooladviezen afweken van het resultaat van de eindtoets. Het resultaat van de eindtoets komt pas wanneer de inschrijving voor middelbare scholen al loopt. Dit wordt ‘onderadvies’ genoemd en het treft vooral kinderen van lageropgeleide ouders. Wanneer de leerling dan de toets beter maakt, is de kans groot dat inschrijving bij een andere middelbare school (hoger niveau) niet meer mogelijk is. Dit wil minister Slob tegengaan.

Slob pleit dus voor een eindtoets eerder in het schooljaar zodat de kansenongelijkheid gereduceerd wordt. Daarnaast wil hij een landelijk moment van inschrijving voor middelbare scholen op 1 mei, om te voorkomen dat na een bijgesteld advies geen plek meer is voor die leerling. Als de besluitvorming goed loopt, gaan de plannen in vanaf het schooljaar 2021.

De tegenstanders

Drie hoogleraren en een universitair docent hebben een opiniestuk over dit onderwerp geschreven[5]. Zij geven hun twijfels aan de keuzes en inschattingen van de leraren van de basisschool. Zij schrijven dat het menselijk oordeel niet volledig vertrouwd kan worden, omdat men bij ingewikkelde beslissingen op basis van onvolledige informatie terugvalt op de kennis die hij over de wereld heeft. In dit geval bestaat de kennis vaak uit stereotypen. Dat doen leraren niet met opzet; “vertekeningen in het menselijk oordeel vinden onder andere plaats door automatische informatieverwerking die onbewust plaatsvindt”. Zij stellen dan ook dat minister Slob te naïef denkt over het oordeel van de leraren. Testscores zijn objectief en voor iedereen hetzelfde, in principe. Volgens hen moeten de testscores en het advies gecombineerd worden, zodat de eerlijkheid meer wordt gewaarborgd.

Kortom, heeft het schooladvies van de leraar nog steeds de voorhand. Het blijft lastig om te peilen wat nou een betere pijler is; de leraar of de toets. Zoals de hoogleraren beweren zou een combinatie perfect zijn, maar daarvoor zijn veranderingen nodig in het geven van het advies en de eindtoets zelf. Die zouden nog transparanter en eerlijker moeten. Dat is een lang en zwaar proces, maar misschien toch wel de beste?

 

 

Referenties

[1]https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/schooladvies-en-eindtoets-basisschool/toelating-voortgezet-onderwijs-gebaseerd-op-definitief-schooladvies

[2]https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/schooladvies-en-eindtoets-basisschool/verplichte-eindtoets-basisonderwijs

[3]https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/minister-eindtoets-op-basisschool-naar-eerste-helft-maart-en-vast-inschrijfmoment-middelbaar-onderwijs~b90603a5/

[4]https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2019/06/21/advies-leraar-in-groep-8-blijft-leidend

[5]https://www.parool.nl/columns-opinie/eindtoets-is-wel-belangrijk-voor-eerlijk-schooladvies~b070e54b/