De eindmusical van groep acht. Een spannende, maar vooral leuke afsluiting van de basisschool. Geïntroduceerd in de jaren zestig door Benny Vreden, die zich toen nog niet realiseerde dat de afscheidsmusical zou uitgroeien tot een traditie op de Nederlandse scholen. Zijn doel was om alle kinderen een mooie, creatieve en feestelijke afsluiting te geven aan het einde van hun basisschooltijd. Zo een musical is niet alleen leuk, het is ook enorm leerzaam.
Een musical maak je niet zomaar. Er gaat veel aan vooraf. Allereerst moet de musical gekozen of gemaakt worden. Na het kiezen of maken van de musical moeten de rollen verdeeld worden. Iedere leerling leest het script door en maakt daarbij een lijstje met zijn of haar voorkeur.
Met een gemiddelde van 24 leerlingen in een groep is het best lastig om iedereen tevreden te stellen. Een gezamenlijk keuze in de rolverdeling moet worden gemaakt. Hier begint de samenwerking van de kinderen al. In het repeteren en het acteren gaat het samenwerken natuurlijk verder. De kinderen gaan samen oefenen, leren van elkaar en doen hun best om samen het beste resultaat neer te zetten.
De sociologen Guetzkow en Csikszentmihalyi zijn van mening dat, zo een theaterspel, het individuele en collectieve zelfbeeld positief beïnvloedt. De sociale impact wordt vooral bereikt door het feit dat de kinderen actief deelnemen en samenwerken met elkaar. Samenwerken aan een complex proces geeft een gevoel presteren door en voor elkaar, wat een enorm trots gevoel oplevert. Op de middelbare school moeten kinderen veel groepsopdrachten doen. Daarom is het handig om samenwerken goed te stimuleren op de basisschool.
Het is natuurlijk een afscheid van de hele klas en het moet voor iedereen een mooi afscheid zijn. Niet elk kind durft op een podium te staan. Maar ook zij die dat niet durven kunnen hun bijdrage leveren aan zo een project, bijvoorbeeld bij het decor of als technicus. Het gaat er overigens niet om wie de beste is is, maar om wie wat wil doen en daar op zijn eigen manier invulling kan geven. (Guetzkow, 2002) Als leerkracht is het wel handig om elk kind te stimuleren om uit zijn of haar comfortzone te stappen. Maar niemand hoort tegen zijn zin in op het podium te staan.
Tegenwoordig leven we in een maatschappij waar comfort een waarde en levensdoel is geworden. Maar wat we vergeten is, zoals wetenschapper Ran Zilca zegt, dat comfort onze motivatie vermindert en ons tegenhoudt om onze dromen waar te maken. Daarom is het dus belangrijk dat kinderen al vroeg worden gestimuleerd om uit hun comfortzone te gaan.
Verder is het belangrijk dat kinderen, bij het opvoeren van een musical, zich goed inleven in hun rol. Zo een rol is meer dan alleen de tekst opzeggen. Je kruipt als het ware in de huid van je personage. Verbeelding speelt daarbij een grote rol.
Daar heb je dan weer innerlijke en uiterlijke ondersteuning bij nodig. Bij uiterlijke ondersteuning kun je denken aan kleding, rekwisieten, make-up en decor. Dat zorgt ervoor dat het publiek de karakters makkelijker kunnen plaatsen.
Bij innerlijke ondersteuning gaat het vooral om het karakter van het personage en zijn karaktertrekken. De manier waarop het personage praat, handelt en reageert moet een kind dan bedenken en zich daarnaar gedragen.
Verbeelding en magisch denken is weer belangrijk in hoe kinderen met de werkelijkheid omgaan. (Siegler, 2005 & Gopnik 2009). Het acteren prikkelt de fantasie en dwingt verbeelding te gebruiken. Het creatief denken wordt ermee ontwikkeld en daarbij ook de sociale vaardigheden (De Nooij en Braat).
Logica brengt je van a naar b, verbeelding brengt je overal – Albert Einstein
Het kind onderzoekt bij het inleven in een personage, de manieren waarop dingen verteld kunnen worden, de lichaamstaal (de non-verbale communicatie en statussignalen), verschillende karakters, de interactie tussen taal en beweging en improviseren (hoe reageer je bij onverwachte situaties)
In een onderzoek blijkt dat drama inderdaad de verbale communicatievaardigheden versterkt (Makita, 1995). Dit kan later handig zijn in sociale situaties, dat een kind weet wat de mogelijkheden zijn en welke het meest toepasselijk is.
Drama kan ook als een soort therapie dienen. Het nodigt uit tot het vormgeven en uiten van emoties, ervaringen en ideeën. De kinderen kunnen ook experimenteren met nieuw gedrag, wat in het dagelijks leven bevorderend kan zijn.
Het theater maken is, zoals je ziet, een sterk didactisch hulpmiddel. Het leert kinderen spreken en luisteren. Het versterkt ruimtelijk inzicht door de beweging bij de musical. Het geheugen wordt gestimuleerd bij het onthouden van de teksten. Het verzorgt ontspanning en ontmoeting, zelfontplooiing en kan als therapie dienen. Daarnaast bevordert het de persoonlijkheidsontwikkeling (fantasie, creativiteit en zelfvertrouwen) .
De afscheidsmusical van groep 8 is dus meer dan je denkt. Het is een perfect voorbeeld van spelenderwijs leren. Trotse kinderen die met plezier zo een voorstelling geven. Prachtig gezicht. Dat plezier moet erin worden gehouden.
Misschien zou drama wat meer moeten worden gegeven op de basisschool én de middelbare school.